ŚWIATOPOGLĄD

Zdrowie

Artykuły na temat zdrowia

2014-02-07 Kałuski Bogusław
Które oświetlenie jest najzdrowsze?
Światło i Słońce, oświetlenie i żarówki

Czy mamy dzisiaj wybór?                                         

Kiedyś ludzie pracowali krócej niż dzisiaj, praktycznie do zachodu Słońca. Aby czas pracy wydłużyć, wstawali już przed świtem. Zastosowanie świec nie zmieniło tej sytuacji, bo świece były drogie. Wyraźne przedłużenie czasu pracy uzyskano po wynalezieniu lamp gazowych (1785, Holender Johannes Petrus Minckeleers) i naftowych (1853, Ignacy Łukasiewicz). Prawdziwy jednak przełom nastąpił po wprowadzeniu żarówek (1879, patent Thomasa Alva Edisona), zwłaszcza po zastosowaniu włókna wolframowego.

Kolejny krok, tym razem niestety tragiczny w skutkach, to rtęciówka (1901, Peter Cooper-Hewitt) i jej późniejsze odmiany: świetlówka (rury, w masowej produkcji od 1938) i ostatnio (od 1980) świętlówka kompaktowa. Świetlówka kompaktowa błędnie i niesłusznie nazywana jest „żarówką energooszczędną”, ale - to nie jest żarówka. W żarówce jest włókno, które, gdy płynie przez nie prąd, żarzy się i w ten sposób świeci. W tym chwycie marketingowym podmieniana jest nazwa i wykorzystywane są dobre skojarzenia z prawdziwą żarówką. Poza tym, gdy podliczyć wszystkie koszty, nie jest ona energooszczędna. Świetlówka kompaktowa jest zminiaturyzowaną rurą rtęciową z zapłonem nowego typu (elektronicznym).

Najzdrowsze  świało (najlepsze spektrum światła, najlepszą charakterystyką widmową) ma zwykła żarówka, a w drugiej kolejności żarówka halogenowa (zaletą dodatkową halogenowej jest jej wyższa sprawność).

Najgorsze spektrum światła ma świetlówka kompaktowa, co oznacza, że jest najgorsza dla oczu. Starsi mogą mieć kłopoty z czytaniem, mimo iż światło wydaje się jasne. Poza tym daje największy elektrosmog (e-smog, smog elektromagnetycznym), niewidzialny efekt stroboskopowy (wywołujący m.in. bóle głowy ) oraz, co najgorsze, zawiera rtęć, która jest skrajnie niebezpieczna dla pracowników podczas produkcji i utylizacji, a także dla użytkowników w domach, gdy pęknie lub ulegnie rozbiciu. Z punktu widzenia zdrowia jest nierozsądnym używanie oświetlenia zawierającego rtęć, ponieważ nie da się uniknąć ryzyka stłuczenia i dostania się oparów oraz pyłu do organizmu, gdzie zalega. Rtęć trudno usunąć z mieszkania, a w organiźnie powoduje mocne zatrucia (podobne efekty mogą dawać plomby amalmagatowe oraz zawierające rtęć podłoża szczepionek). To przecież dlatego wycofano z produkcji termometry rtęciowe.

Od lat 90. jest w sprzedaży lampa LED – zwana marketingowo „żarówką LED” (faktycznie jest odmianą diody elektroluminescencyjnej, diody świecącej). Najczęściej zamiast gwintu ma w stopce dwa bolce. Jest faktycznie energooszczędna, ale ma gorsze spektrum światła niż żarówka.

Żarówki mogą świecić wiele tysięcy godzin (spokojnie kilkanaście tysięcy godzin, a nawet 150 tys. godzin). Żarówka Edisona świeciła 1 500 godzin. Żarówki z Pabianic z czasów PRL świeciły 5 000 godzin. Nawet jeżeli dzisiejsze żarówki mają żywotności i sprawność z rozmysłem obniżaną przez producentów, to i tak wydają się najzdrowszą i najrozsądniejszą alternatywą.

Jeżeli zastosujemy zwykłe żarówki i będziemy musieli liczyć się z kosztami prądu, oświetlenie sufitowe może być słabsze, natomiast trzeba zadbać o punktowe oświetlenie miejsc pracy i czytania.

Wszystkie własności różnych źródeł światła są opisane w Wikipedii - są przecież częścią wielkich procesów technicznych i ekonomicznych. Szersze opisy są w wersjach niemieckich i angielskich haseł. Często jednak są przeładowane terminami technicznymi, więc najlepiej zapoznać się z filmem Bulb Fiction wyświetlanym w telewizji niemieckiej. Może właśnie dlatego oświetlenie zawierające rtęć jest mało popularne w niemieckich domach i mieszkaniach. Pytałem kilka różnych osób. Nie chcą mieć z „tym” nic wspólnego. Ewidentnie ludność niemiecka jest lepiej poinformowana nie tylko o „zaletach” (reklama), lecz także o niebezpieczeństwach oświetlenia zawierającego rtęć (BHP, zdrowie). - Za to w Polsce oświetlenie zawierające rtęć stało się bardzo popularne. Powody: jednostronny marketing (zawyżający oszczędności) oraz brak informacji o niebezpiecznej rtęci (mam tu na myśli instytucje w rodzaju Sanepidu, Urzędu Ochrony Konsumenta, lekarzy jako grupę zawodową, z wyjątkiem pojedynczych osób, których nie chciałbym pominąć, ale jakoś niestety nie słychać licznych głosów).

Każdy może przeczytać hasło w Wikipedii opisujące rtęć i rtęcicę, a zwłaszcza działanie biologiczne. To zajmuje minutę. Hasła polskie są opisane bardzo krótko, ale hasła niemieckie i angielskie zawierają także opisy zatruć oparami rtęci w temperaturze pokojowej.

Z tym filmem też trzeba się koniecznie zapoznać, aby dowiedzieć się, co już ma się w domu i zdecydować, co dalej. Zwłaszcza, jeżeli ma się dzieci. - Lepiej późno, niż za późno.

Jeszcze jedno trzeba tutaj zauważyć. Otóż wydawało mi się, że żyję dość zdrowo i że zważam na ekologię. A jednak "z automatu" kupiłem do domu kilka tych “kompaktowych świetlówek”. Wydawało mi się, że zaoszczędzę na prądzie i że będzie to z pożytkiem dla Ziemi. Informacja o tym produkcie była tak sprytna (“kompaktowa”), że do głowy mi nie przyszło, że w środku jest rtęć. – Nauczka z tego taka, że dla dobra własnego i dzieci trzeba bardziej uważać, co się kupuje i używa. A jak się czegoś nie wie, to trzeba czytać i pytać.


Tytuł oryginalny: Bulb Fiction (2011)
Reżyseria: Christoph Mayr

Strona filmu
www.bulbfiction-derfilm.com

Film można obejrzeć na Youtube. Gdyby został zdjęty, to za jakiś czas pojawi się ponownie, ewentualnie jest już pod innym adresem. Trzeba szukać po tytule i zwracać uwagę na długość video, bo w sieci jest także wiele krótkich fragmentów tego filmu. - Poniższe linki trzeba przekopiować do wyszukiwarki.

Niemiecka wersja (długość 1 godz. 36 min.):
Bulb Fiction - Glühbirne vs Energiesparlampe - Giftiges Licht ! DOKU
https://www.youtube.com/watch?v=XTt5-ttPWGg

Polska wersja  (niestety skrócona do 56 min.):
Żarówkowe Oszustwo
http://m.youtube.com/watch?v=SsbaZSmBgNY


Zobacz też:
Turski: Żarówka energooszczędna to głęboko absurdalny pomysł.
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/zarowki-energooszczedne-gleboko-absurdalna-decyzja,107299.html
 

na górę